पंचायत समिती आमगाव

प्रस्तावना :–
आमगांव तालुका हे एक छोटेशे शहर आहे जे “ उत्तर रामचरीत्र “ हे महाकाव्य लिहीणा-या महर्शि भवभुति आणि सुंदर नैसर्गीक स्थळासाठी प्रसिध्द आहे. आमगांव तालुका हा महाराष्ट्रातील ईशान्य दिशेला आहे. आमगांव तालुक्याची सिमा वाघनदी उत्तर-पूर्वेच्या काठाशी मध्यप्रदेशाला लागुन आहे. आमगाव तालुका हा दक्षिण-पूर्व लोहमार्गावर असून पूर्व सिमेस सालेकसा तालुका, दक्षिनेस गोरेगाव व पश्चिमेस गोंदिया तालुका आहे. आमगाव तालुका हा सौंदर्य तथा पर्यटनिय स्थळ आहे. तालुक्याच्या पूर्व-दक्षिण भागेस केंद्र बिंदू पासून 3 कि.मी. अंतरावर “महादेव पाहाडी”. किमान 2 कि.मी. अंतरावर “बिरसी देवी“ देवस्थान, किमान 18 कि.मी. अंतरावर मांडोदेवि सुर्यदेव मंदिर हे या तालुक्यातच असुन मांडोदेवीचे मंदीरात “ नवरात्र उत्सव “ चे दोन्ही पर्व भक्तीभावाने व हजारो लोकांचे उपस्थितीने साजरा केला जातो. वरील पर्यटन स्थळांना बहुसंख्या पर्यटक भेटी देत असतात. पंचायत समिती आमगाव ची स्थापना 03.03.1964 रोजी झाली असून पंचायत समिती ही भारतातील एक मध्यम-स्तरीय ग्रामीणस्तर निम-शासकिय स्थानिक स्वराज्य संस्था आहे, आमगाव तालुक्याचे सर्वसाधारण क्षेत्र – 32205.64 हे.आर. आहे. त्यापैकी वनक्षेत्र-3883.14 हे.आर., पिक लावडी खाली-20860.92 हे.आर., ओलीत- 11867 हे.आर. व कोरडवाहू 8382.80 हे.आर. क्षेत्र आहे. नागझिरा अभ्यारण्याचे अखंड भाग तालुक्याचे दक्षिण-पश्चिम भागाने व्यापलेला आहे. पंचायत समिती आमगाव 5 जिल्हा परिषद क्षेत्र व 10 पंचायत समिती गण यांने विभागलेला आहे.

दृष्ष्टी
* समृद्ध आणि सक्षम ग्रामीण समुदाय: असा ग्रामीण समुदाय निर्माण करणे जेथे नागरिक सामाजिक, आर्थिक आणि सांस्कृतिकदृष्ट्या समृद्ध आणि सक्षम असतील.
* सुशासित आणि पारदर्शक प्रशासन: पंचायत समितीच्या कार्यक्षेत्रात सुशासन, कायद्याचे राज्य आणि प्रशासनात पारदर्शकता प्रस्थापित करणे.
* सर्वसमावेशक विकास: समाजातील सर्व घटकांचा समान विकास साधणे, ज्यात दुर्बळ आणि वंचित गटांचा समावेश असेल.
* पर्यावरणपूरक विकास: नैसर्गिक संसाधनांचे जतन करून शाश्वत आणि पर्यावरणपूरक विकास करणे.
* आत्मनिर्भर आणि स्वयंपूर्ण गावे: पंचायत समिती अंतर्गत येणाऱ्या गावांना अधिकाधिक आत्मनिर्भर आणि त्यांच्या गरजा पूर्ण करण्यास सक्षम बनवणे.

ध्येय
* ग्रामपंचायतींना सक्षम करणे: पंचायत समिती अंतर्गत येणाऱ्या ग्रामपंचायतींना त्यांच्या योजना आणि विकास कामांसाठी आवश्यक मार्गदर्शन, निधी आणि सहाय्य पुरवणे.
* विकास योजनांची प्रभावी अंमलबजावणी: केंद्र आणि राज्य सरकारच्या विविध विकास योजनांची प्रभावीपणे अंमलबजावणी करणे आणि त्याचा लाभ नागरिकांपर्यंत
पोहोचवणे.
* मूलभूत सुविधा पुरवणे: शिक्षण, आरोग्य, पाणीपुरवठा, स्वच्छता, रस्ते आणि वीज यांसारख्या मूलभूत सुविधांची उपलब्धता आणि गुणवत्ता वाढवणे.
* रोजगार संधी निर्माण करणे: ग्रामीण भागात स्वयंरोजगार आणि इतर रोजगाराच्या संधी निर्माण करण्यासाठी प्रयत्न करणे.
* कृषी आणि संलग्न क्षेत्राचा विकास: शेती आणि पशुपालन यांसारख्या ग्रामीण अर्थव्यवस्थेच्या महत्त्वपूर्ण क्षेत्रांचा विकास करणे.
* सामाजिक न्याय आणि सलोखा: समाजात सामाजिक न्याय, समानता आणि सलोखा वाढवण्यासाठी कार्य करणे.
* नागरिकांचा सहभाग वाढवणे: विकास प्रक्रियेत नागरिकांचा सक्रिय सहभाग सुनिश्चित करणे आणि त्यांच्या समस्या व सूचनांना महत्त्व देणे.
* प्रशासनाची क्षमता वाढवणे: पंचायत समितीच्या कर्मचाऱ्यांची क्षमता बांधणी करणे आणि त्यांना अद्ययावत प्रशिक्षण देणे.
* तंत्रज्ञानाचा वापर करणे: प्रशासकीय कार्ये अधिक कार्यक्षम आणि पारदर्शक बनवण्यासाठी माहिती आणि तंत्रज्ञानाचा उपयोग करणे.
याव्यतिरिक्त, विशिष्ट पंचायत समिती आपल्या स्थानिक गरजा आणि प्राधान्यक्रमांनुसार स्वतःची वेगळी दृष्टी आणि ध्येये निश्चित करू शकते. अधिक माहितीसाठी, आपण
संबंधित पंचायत समितीच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट देऊ शकता किंवा कार्यालयाशी संपर्क साधू शकता.

प्रशासकीय रचना
महाराष्ट्रामध्ये पंचायत समितीची प्रशासकीय रचना खालीलप्रमाणे असते:

1. गटविकास अधिकारी :
* हे पंचायत समितीचे प्रमुख प्रशासकीय अधिकारी असतात आणि राज्य सरकारद्वारे त्यांची नियुक्ती केली जाते.
* ते पंचायत समितीचे सचिव म्हणून काम पाहतात.
* पंचायत समितीच्या दैनंदिन प्रशासनाचे आणि कामकाजाचे व्यवस्थापन ते करतात.
* पंचायत समितीच्या निर्णयांची अंमलबजावणी करण्याची जबाबदारी त्यांची असते.
* ते शासन आणि पंचायत समिती यांच्यातील दुवा म्हणून काम करतात.
* तालुक्यातील विकास योजनांची आखणी, अंमलबजावणी आणि देखरेख करण्यामध्ये त्यांची महत्त्वाची भूमिका असते.
* पंचायत समितीच्या कर्मचाऱ्यांचे नियंत्रण आणि पर्यवेक्षण ते करतात.
* पंचायत समितीच्या अर्थसंकल्पाची तयारी आणि व्यवस्थापनात त्यांचा सहभाग असतो.

2. विविध विभागाचे खाते प्रमुख :

गटविकास अधिकाऱ्यांच्या मार्गदर्शनाखाली पंचायत समितीमध्ये विविध खात्यांचे प्रमुख कार्यरत असतात, जे आपआपल्या विभागाचे कामकाज पाहतात. काही प्रमुख खाती आणि त्यांचे प्रमुख खालीलप्रमाणे असू शकतात.

* कृषी अधिकारी : कृषी विकास योजना, कृषी सहाय्य, मार्गदर्शन आणि अंमलबजावणी.
* पशुधन विकास अधिकारी: पशुधन विकास योजना, आरोग्य सेवा आणि व्यवस्थापन.
* गटशिक्षण अधिकारी : प्राथमिक आणि माध्यमिक शिक्षण संबंधित योजना आणि व्यवस्थापन (काही ठिकाणी जिल्हा परिषदेच्या अंतर्गत स्वतंत्र विभाग असतो).
* तालुका वैद्यकिय अधिकारी : आरोग्य सेवा, कुटुंब कल्याण योजना आणि रोग नियंत्रण.
* सार्वजनिक बांधकाम उपअभियंता : रस्ते, इमारत आणि इतर सार्वजनिक बांधकाम कामांची देखरेख आणि अंमलबजावणी.
* लघु पाटबंधारे सहाय्यक अभियंता : लहान पाटबंधारे योजनांची देखरेख आणि व्यवस्थापन.
* ग्रामपंचायत विस्तार अधिकारी : ग्रामपंचायतींना मार्गदर्शन आणि समन्वय.
* लेखाधिकारी : पंचायत समितीच्या आर्थिक व्यवहारांचे व्यवस्थापन आणि लेखापरीक्षण.
* सहाय्यक प्रशासन अधिकारी:पंचायत समितीच्या कर्मचाऱ्यावर नियत्रण तसेच आस्थापना विषयक बाबीवर नियत्रण करण्याचे कामे करणे.

3. इतर कर्मचारी:
या खातेप्रमुखांच्या अंतर्गत विविध स्तरांवरील कर्मचारी काम करतात, जे त्यांच्या विभागाचे दैनंदिन कामकाज पाहतात आणि योजनांच्या अंमलबजावणीत मदत करतात. यामध्ये लिपिक, कनिष्ठ अभियंता, आरोग्य सेवक,स्थापत्य अभियांत्रिकी सहाय्यक आणि इतर कर्मचाऱ्यांचा समावेश होतो.

प्रशासकीय कामाची रचना:
पंचायत समितीचे प्रशासकीय कामकाज हे गटविकास अधिकारी यांच्या नेतृत्वाखाली विविध खात्यांच्या माध्यमातून चालते. प्रत्येक खाते विशिष्ट विषयावर लक्ष केंद्रित करून तालुक्यातील विकास आणि प्रशासकीय गरजा पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करते. गटविकास अधिकारी हे सर्व खात्यांमध्ये समन्वय साधून पंचायत समितीच्या ध्येयांनुसार कामकाज सुरळीतपणे चालावे यासाठी प्रयत्न करतात.

लक्षात घेण्यासारख्या गोष्टी:
* पंचायत समितीची प्रशासकीय रचना ही त्या तालुक्याच्या भौगोलिक परिस्थिती, लोकसंख्या आणि गरजांनुसार थोडीफार बदलू शकते.
* काही खाती एकत्रितपणे काम करू शकतात किंवा एका अधिकाऱ्याकडे एकापेक्षा जास्त खात्यांची जबाबदारी असू शकते.
* राज्य सरकार वेळोवेळी प्रशासकीय नियमांमध्ये बदल करू शकते,